Budowanie pewności siebie u dziecka.

Dorośli i dzieci różnią się od siebie pod licznymi względami na przykład wyglądem, sposobem zachowania i okazywania emocji. Dziecko swoje myśli, stany emocjonalne wyraża w inny sposób niż człowiek dorosły. Właśnie sposób wyrażania emocji różnicuję dorosłego od dziecka. W jaki sposób pomóc dziecku wyrażać uczucia?. Jak zwracać się do dziecka, aby kształtować "zdrową" pewność siebie?.

W jaki sposób pomóc dziecku wyrażać uczucia?

Od narodzin dziecko podane jest wielu bodźcom, bardzo dużo się dzieje wokół niego. Swoje potrzeby, obawy, emocje wyraża poprzez krzyk i płacz. Płacz jest językiem dziecka, poprzez który sygnalizuje różne potrzeby, dopóki nie zacznie mówić. Odnośnie do płaczu dziecka są dwie szkoły, jedna mówi, że dziecko musi się wypłakać i nie należy od razu reagować, druga, że trzeba działać. Osobiście uważam, że na płacz dziecka należy reagować zawsze. Istotne jest bycie przy dziecku, nie trzeba go od razu brać na ręce, przytulać i bujać. Dziecko potrzebuję naszej obecności i wsparcia. Dajmy mu szansę, żeby uspokoiło się same poprzez głaskanie i mówienie do niego. Dziecko musi wiedzieć, że akceptujemy jego uczucia i na nie odpowiadamy. Zachowując się w ten sposób, kształtujemy już od początku jego wysoką samoocenę. W wieku od 0 do 6 lat budujemy podwaliny samooceny dziecka. W tym okresie dziecko kształtuje fundamenty postrzegania siebie, świata i innych osób [A. Biernacka, "Emocje w przedszkolu: Budowanie pewności siebie", wyd. Forum, Poznań 2016, s. 9.]

Jak zwracać się do dziecka, aby kształtować "zdrową" pewność siebie?

Rodzicielstwo jest bardzo odpowiedzialnym i trudnym zadaniem. Większość z nas po pracy jest zmęczona, rozdrażniona i ostatnią rzeczą, którą chcielibyśmy zrobić to pobawić się w wyścigi, malować farbami, czy robić domowy klej. Dziecko jednak będąc w żłobku i przedszkolu, po powrocie do domu pragnie naszej uwagi. Zatem jak sobie z tym poradzić. Należy pamiętać o jednej bardzo ważnej sprawie-słowo mówione ma wielką moc. Zanim powiemy coś do naszej pociechy weźmy głęboki oddech, zapomnijmy o tym, co było w pracy i starajmy się zrozumieć jego przekaz wyrażony w różny sposób na przykład poprzez rysunek, budowę z klocków, słowa. Postawy rodzica mają znaczenie w kształtowaniu pewności siebie. Rodzice mogą działać na dziecko hamująco bądź pobudzająco. Poniżej przedstawione są działania, które mogą zachwiać lub wzmacniać budowanie pewności siebie u dziecka [A. Biernacka, "Emocje w przedszkolu: Budowanie pewności siebie", wyd. Forum, Poznań 2016, s. 11 - 15.]. 

W jaki sposób możemy hamować rozwój pewności siebie?

• Nadopiekuńczość połączona z lękiem o zdrowie dziecka i jego możliwościach poradzenia sobie w różnych sytuacjach.

Dziecko musi się ubrudzić, niekiedy trochę zniszczyć swoje ubranie, ponieważ w inny sposób nie pozna otaczającego go świata. Ponadto jest to odkrywanie przez dziecko swoich umiejętności ruchowych. Dajmy dziecku szansę na samodzielne jedzenie, picie, eksploracje. Ubierajmy dziecko w ubrania, których nam nie szkoda, szczególnie jeśli dziecko jest w domu. Nie musi chodzić w sukienkach, czy w garniturkach. Nie stawiajmy dziecku sztucznych granic. Pozwólmy dzieciom, być dziećmi. 

• Odrzucenie emocjonalne, obojętność na potrzeby dziecka.

Dziecko potrzebuję czasu z rodzicem, chcę go spędzać jak najwięcej. Nie należy odtrącać jego potrzeb, pragnień. Jeśli nie możemy w danej chwili, zająć się dzieckiem wytłumaczmy, dlaczego teraz nie mogę z Tobą porozmawiać, pobawić się. Taki komunikat będzie o wiele lepszy od powiedzenia krótkiego zdania na przykład "Nie przeszkadzaj mi teraz.".

• Nadmierna sztywność.

Dziecko należy doceniać za najdrobniejsze rzeczy. Przekazywać mu, że jego prace są dla nas ważne. Szorstkie komunikaty w stosunku do dziecka i brak pochwał z naszej strony może zostać w negatywny sposób zinterpretowane przez dziecko. 

• Bezradność, uleganie dziecku, brak adekwatnych granic.

Dziecko musi mieć wyznaczone granice. Ponadto rodzice powinni być konsekwentni w swoich działaniach. Zarówno mama i tata. Najlepiej jak rodzice ustalają wspólnie z dzieckiem, co może a czego nie. Dziecko wiedząc, że są zasady, które należy przestrzegać, czuję się bezpiecznie.

W jaki sposób poprzez komunikaty budować pewność siebie u dziecka?

• Pochwały.

Wszystkie nasze pozytywne komunikaty w stosunku do dziecka, czułości jak na przykład przytulenie, czy buziak dodają dziecku skrzydeł. Każdy z nas chcę być docenionym, zauważonym, dziecko również. Jednak jest tu pewien haczyk, dziecko potrafi wyczuć fałsz, dlatego, jeśli chwalimy dziecko, to bądźmy autentyczni. 

• Stonowane wyrażenie niezadowolenia.

Dziecko żyję w pewnym otoczeniu, nie tylko domowym. Oprócz tego jest również w grupie żłobkowej, przedszkolnej i swoim środowisku lokalnym. Wyrażając swoje niezadowolenie, z jakieś sytuacji odnośmy się do konkretnego dziecka i zdarzenia. Na przykład mając dwójkę dzieci w domu, które strasznie hałasują, nie krzyczmy "Spokój.", "Cisza." to nic nie da. Użyjmy jakiegoś dźwięku na przykład dzwonka, czy spuśćmy powietrze z balona. Musi być efekt zaskoczenia, aby dzieci nas usłyszały. Kiedy faktycznie będą nas słyszeć, powiedzmy, co nam przeszkadzało w ich zachowaniu. 

Photo by Magdalena Lewandowska

Dziecko - Rodzic

Kluczem do budowania pewności siebie u dziecka są odpowiednie komunikaty, które do niego kierujemy. Zatem słowa, które wypowiadamy w stosunku do dziecka, nasze zachowania są istotnym składnikiem w procesie kształtowania się samooceny dziecka. Można powiedzieć, że rodząc dziecko, dostajemy materiał, który potrzebuje obróbki. Mowa, czy aktywności, które wobec niego podejmujemy to narzędzia. To od nas zależy, czy dziecko wkraczając w okres dorosłości, będzie wycofane, nieufne, niechętne do działania w grupie. Kończąc ten post chciałabym jeszcze raz przypomnieć słowa wybitnego pedagoga Janusza Korczaka “Dziecko chce być dobre. Jeśli nie umie — naucz. Jeśli nie wie — wytłumacz. Jeśli nie może — pomóż.”.